Wat is fijn stof en waarom moet u zich zorgen maken?

Fijnstof, ook bekend als PM (particulate matter) zijn deeltjes die in de lucht zweven. Deze deeltjes zijn vast en vloeibaar en veel soorten zijn gevaarlijk voor de menselijke gezondheid op korte en lange termijn. Het nadeel van fijnstof is dat het onvermijdelijk is, het bevindt zich overal. Fijnstof is een mengsel van deeltjes van organische en anorganische oorsprong en varieert sterk in grootte en samenstelling. Op basis van de grootte wordt fijn stof vaak verdeeld in twee hoofdgroepen:

-De grotere fractie bevat de grofste deeltjes met een formaat variërend van 2,5 tot 10 µm (PM10 – PM2,5).
-De fijne fractie, bevat de kleinste deeltjes, met een grootte tot 2,5 µm (PM2,5).
-Daarnaast vinden we in deze laatste groep ultrafijnstof (deeltjes van de fijne fractie die kleiner zijn dan 0,1 µm).

Het grootste deel van de totale massa van in de lucht zwevende fijnstof bestaat uit fijne deeltjes variërend van 0,1 tot 2,5 µm (PM2,5). Dit zijn ook de meest zorgwekkende deeltjes voor de menselijke gezondheid, bij hoge niveaus in de lucht. PM2.5 zijn zeer kleine deeltjes in de lucht die het zicht verminderen en de lucht wazig doen lijken bij hoge niveaus, ze produceren het visuele effect dat mensen dagelijks herkennen als milieuvervuiling. Voortdurend veranderen de niveaus van PM2,5 in de lucht. PM2.5-niveaus zijn buitenshuis doorgaans hoger op dagen zonder menging van wind en lucht. De werkelijke formaat van deze deeltjes is extreem klein en het is moeilijk deze te beschrijven of zelfs voor te stellen omdat mensen in het dagelijks leven niet met zulke kleine afmetingen werken.

Wat zijn de effecten van PM2,5 op de menselijke gezondheid?

Fijn stof is verantwoordelijk voor schadelijke effecten op de gezondheid, ook bij afwezigheid van andere luchtverontreinigende stoffen.

Fijne deeltjes zijn gevaarlijker dan grove deeltjes. Naast het formaat van de deeltjes kunnen nog andere specifieke fysische, chemische en biologische kenmerken de gezondheidseffecten schadelijke beïnvloeden. PM2.5 kan gemakkelijk door de luchtwegen reizen en de longen bereiken.

Blootstelling aan fijne deeltjes kan op korte termijn veel gezondheidseffecten veroorzaken, waaronder irritatie van de ogen, neus, keel en longen. U kunt last krijgen van hoesten, niezen, een loopneus en ademhalingsproblemen. Blootstelling aan fijne deeltjes kan ook de longfunctie beïnvloeden en eerdere medische aandoeningen, zoals astma en hartaandoeningen, verergeren. Naast kinderen en ouderen, zijn vooral mensen die al last hebben van ademhalings- en hartproblemen bijzonder gevoelig voor PM2,5. In Europa kan langdurige blootstelling aan de huidige concentraties fijnstof in het milieu de longen van zowel kinderen als volwassenen aantasten en de levensverwachting verkorten.

Wetenschappelijke studies hebben een verband gelegd tussen een toename van de dagelijkse blootstelling aan PM2,5 en een toename van respiratoire en cardiovasculaire ziekenhuisopnames en sterfgevallen. Onderzoeken beweren ook dat langdurige blootstelling aan fijne deeltjes geassocieerd kan zijn met hartaandoeningen, chronische bronchitis, verminderde longfunctie en verhoogde mortaliteit door longkanker.

Wanneer PM2.5 zich mengt met de andere aanwezige verontreinigende stoffen in de lucht, vermenigvuldigen zich de individuele effecten van elke vervuilde stof. Bij het combineren van PM2,5 met ozon of bepaalde allergenen, zijn de effecten in combinatie veel erger dan van de opgetelde individuele effecten. Wanneer PM2.5 interageert met gassen, verandert de samenstelling en effect hiervan.

Waar komt PM2.5 vandaan?

Er zijn externe en interne bronnen van fijne deeltjes. De meeste fijne deeltjes worden gevormd in de atmosfeer, als gevolg van chemische reacties van o.a. zwaveldioxide en stikstofoxiden. Dit zijn vervuilende stoffen die worden uitgestoten door energiecentrales, industrieën en auto’s.

Buiten zijn de fijnstofdeeltjes voornamelijk afkomstig van autobuizen en werkzaamheden waarbij andere brandstoffen (hout en kolen o.a.) worden verbrand. Andere voorkomende bronnen van fijn stof zijn: koken, binnenshuis tabaksrook, het branden van kaarsen, de open haard en op brandstof werkende kachels.

Wanneer zijn er hoge PM2.5-niveaus buiten?

Niveaus van fijne deeltjes in de buitenlucht nemen toe wanneer de deeltjes niet door de wind worden meegevoerd, of wanneer vervuilde lucht naar uw locatie word getransporteerd door de wind. Kortom, als PM2,5-niveaus in de buitenlucht toenemen, lijkt de lucht wazig en wordt het zicht verminderd. Deze omstandigheden lijken qua uiterlijk op hoge luchtvochtigheid of mist. U zou de AQI-index moeten raadplegen om actueel op de hoogte te blijven van de niveaus van luchtverontreiniging.

Zijn er manieren om blootstelling aan PM2,5 te verminderen?

Wanneer PM2,5-niveaus buiten hoog zijn, kan uw blootstelling verminderen door binnen te blijven, alhoewel sommige deeltjes van buitenaf binnen zullen komen. Als er binnen aanzienlijke niveaus van PM2,5 zijn, kunnen deze niveaus hetzelfde of zelfs hoger zijn dan buiten. Soms zijn we er ons niet van bewust dat binnenlucht meer vervuild is dan buitenlucht, en het gebruik van een krachtige luchtreiniger is de beste optie om de binnenlucht te allen tijde schoon te houden.